Một cảnh: Trong ngoài phòng sách.
CẬU TRƯƠNG - (ra) Hôm qua bà lớn bảo sai con Hồng sang mời tôi. Trời chưa sáng, tôi đã dậy ngồi chờ! Mà mãi đến bât giờ sao chửa thấy sang? Ối Hồng ôi là Hồng ôi!
CON HỒNG - (ra) Nói một mình: Bà lớn sai sang mời cậu Trương, mình phải đi sớm một chút mới được!
Đùng đùng gió cuốn mây tàn,
Năm nghìn quân giặc phá tan trong nửa giờ!
Cả nhà cầm chết có thừa,
Cứu cho sống lại ơn nhờ cậu Trương!
Tấm riêng giờ đã nhẹ nhàng,
Con người thật đáng hoa hương phụng thờ!
Duyên xưa lỡ dở ai ngờ
Chỉ vì có một mảnh tờ mà xong!
Then mây mở rộng gác Đông,
Bóng trăng thôi khỏi đợi suốt đêm ròng bên dưới Mái Tây!
Lạnh lùng chăn mỏng gối mây,
Có người nằm ấm từ rày trở đi!
Đỉnh trầm khói toả bốn bề.
Mành thêu nhẹ gió, song the vắng người …
Này đã đến viện sách rồi đây!
Rêu xanh lấp lánh sương rơi;
Lối đi vắng vẻ nào ai ra vào?
Buột mồm tôi dặng trước song đào …
CẬU TRƯƠNG - Ai đấy?
CON HỒNG - Em đây! (Cậu Trương mở cửa, đôi bên chào nhau)
Cửa mở ra miệng hỏi đốc hồi!
Chắp tay vái rối-tứ-cửa, làm tôi cũng chẳng kịp chào!
Giầy vàng, đai bạc xinh sao!
Mũ sa đen láy! Áo bào trắng bong!
Áo quần tề chỉnh đã xong,
Khôi ngô, rạng rỡ, mặt trông càng tình!
Thảo nào chết mệt cô Oanh!
Kể tài, kể nết, cứng là lòng mình cũng phải xiêu!
Thưa cậu, bà lớn sai em …
CẬU TRƯƠNG - Vâng! Vâng! Tôi xin sang ngay!
CON HỒNG :
Chính mình còn chưa kịp mời,
Thế mà gọn lỏi nhận nhời thật nhanh!
Dễ sắp bay đến tận cô Oanh,
Mà vâng vâng, dạ dạ, mình mình, tôi tôi!
Giống học trò, nghe nói đến mời,
Là như được lệnh tướng sai ra trận tiền!
Thần khẩu ta đứng dậy trước tiên,
Khoa đao, thắng ngựa, vâng xin đi đầu!
CẬU TRƯƠNG - Chị Hồng, tôi hỏi chị: tiệc này là tiệc gì? Có khách nào nữa không?
CON HỒNG :
Tiệc này là tiệc trong nhà,
Trước là mừng mặt, sau là tạ ân!
Phố phường không gọi đến ăn;
Sư mô không thỉnh, quen thân không mời;
Chỉ đón riêng quý khách sang chơi,
Cùng cô Oanh sớm lứa đôi phỉ nguyền!
Thấy "vâng! vâng!" tưởng đã đi liền,
Còn quay trở lại ghé nhìn vào gương!
Giống học trò kiết đến tận xương,
Lại càng làm đỏm làm sang mười phần!
Có cái đầu chải lại mấy lần!
Con ruồi đậu khéo trượt chân bỏ đời!
Choáng lắm rồi! Hoa cả mắt tôi!
Trái chua như thế khiến người ghê răng!
Chải chuốt xong, lại thấy khom lưng,
Khoá ba lẻ gạo! Đậy lưng lọ cà!
Con người như thế, thế mà
Việc to, việc nhỏ đều là tinh quân!
Phải như phường chỉ biết ăn,
Làm mười việc chẳng nên thân cả mười!
Vô tình như cây cỏ trong đời,
Cũng còn có lúc hoa đôi cành liền!
Nữa là các bạn thiếu niên,
Tránh sao cho khỏi ngã trên đường tình!
Thông minh, trắng trẻo trời sinh,
Đến đêm bắt ngủ một mình, tội chưa!
Nghe đồn từ thủa ngày xưa,
Có tay tài tử say sưa vì tình,
Yêu người, người chẳng yêu mình,
Thành ra chịu thiệt thông minh một đời!
Mảnh tình chung chuyên nhất không hai,
Đêm nay ân ái, cô thời chứng cho.
Nhưng đào tơ liễu yếu như cô,
Đã đâu quen được những trò trăng hoa!
Cậu nên gượng nhẹ kẻo mà …
Nhưng đèn khuya chung bóng, trăng tà sánh vai,
Nhìn con người đẹp chết người,
Khoanh tay mà ngắm của trời được đâu!
CẬU TRƯƠNG - Chị Hồng! Hôm nay bên nhà bày biện ra sao? Tôi sang sợ đường đột không tiện!
CON HỒNG :
Bên nhà em: Cánh hoa đỏ rực thềm ngoài,
Ngày lành gặp lúc cảnh trời vừa xinh.
Bà dặn em chớ có trùng trình,
Cậu cũng đừng mượn cớ chối quanh nữa mà!
Này, chính giữa buông một cỗ màn là,
Thuê đôi uyên đứng dưới trăng tà song song!
Hai bên dàn hai dãy bình phong,
Chạm đàn công múa gió Đông dịu dàng,
Dưới thì sênh ngọc phách vàng
Đàn loan, sáo phượng, đợi cậu sang là cử nhạc mừng!
CẬU TRƯƠNG - Chị Hồng! Giữa đường gặp gỡ, tôi không sẵn đồng tiền, đồng lễ nào cả, sao tiện sang hầu bà lớn?
CON HỒNG :
Cậu cứ sang làm lễ thành thân.
Trời xe đôi lứa, ai cần tiền nong!
Cậu coi thực đáng tấm chồng!
Cô em sao khỏi nóng lòng khát khao!
Trăm năm, duyên khéo may sao;
Một đồng lễ chẳng tốn vào bản thân!
Nhưng có lẽ lễ nào mà đọ được cân -
Với công cầu tướng, xin quân vừa rồi!
Cô em trọng cậu vì tài,
Một mình mà kể hơn mười vạn binh!
Văn chương nào đời dám coi khinh,
Là phong,gấm rủ, cũng cốt ở đèn xanh quyển vàng!
Tiệc bày chỉ đợi cậu sang,
Bà sai em phải vội vàng đi nhanh,
Cậu đây chỉ có một mình!
Bên nhà cũng chỉ quanh quanh người nhà!
Thật là tĩnh mạc, vui hoà!
Xin cùng đi tiện thể, chớ nề hà nữa chi!
CẬU TRƯƠNG - Nếu vậy, chị cứ về trước, tôi xin sang theo ngay!
CON HỒNG :
Bà đà có ý trông mong,
Cậu đừng làm gái, vui lòng sang chơi!
"Lễ phép nào bằng sự vâng lời!"
Đừng phiền Hồng phải sang mời đến lượt thứ hai!
CẬU TRƯƠNG - (vào) Hồng nó về rồi! Tôi đóng cửa phòng sách lại đã! Sang bên bà lớn, bà lớn bảo: kìa cậu Trương đã sang. Lại đây ngồi đôi với Oanh Oanh nhà tôi, uống vài tuần rượu, rồi vào làm lễ động phòng. (cười) Tôn Phi Hổ ơi! Bác thực là đại ân nhân của tôi. Tội nghiệp cho bác! Để rồi đây thong thả, tôi sẽ bỏ ra vạn quan tiền, nhờ sư Bản làm chay siêu độ cho bác mới được.
Mây sớm tạ riêng lòng Hổ tướng!
Mưa ơn nhờ cả lượng Long thiêng!